Gezocht : alerte cultuursector

Deze kop kon je vandaag in De Standaard lezen bij een artikel over een beleidsnota van onze cultuurminister. Een halve pagina lager komen we te weten dat minister van Media Ingrid Lieten een kenniscentrum voor mediawijsheid wil oprichten. Dat kenniscentrum moet mensen wegwijs maken in het media-aanbod.

En of we alert zijn! Als ik me niet vergis is er in elke Vlaamse gemeente een openbare bibliotheken op het terrein van het media-aanbod actief. Meer zelfs, in het visiedocument van mijn bibliotheek (waaraan momenteel de laatste hand gelegd wordt) staat zelfs expliciet dat “de Bibliotheek Turnhout op vlak van levenslang leren een volledig educatief aanbod zal ontwikkelen rond leesbevordering, informatievaardigheid en mediawijsheid”. Ik moet eens met onze minister van Media gaan praten, denk ik.

Of beter nog: Ingrid Lieten moet eens gaan praten met Joke Schauvliege. Als we de raad krijgen om zuinig om te gaan met de ter beschikking gestelde middelen, valt er daar toch wel wat samen te werken. De openbare bibliotheken als mediawijze laagdrempelige organisaties, daarin ondersteund door hun steunpunt Locus en digitaal kenniscentrum Bibnet, kunnen zo de rode loper uitrollen voor de naar kennis en wijsheid dorstende bezoeker.

We waren in de jaren negentig toch ook de pioniers in het aanbieden van internet voor iedereen? Of niet soms?

Verbeter de wereld, begin met jezelf

Neen beste lezer, ik heb geen acute aanval van het “Bond-zonder-Naam-virus” maar heb wel mijn dag meer dan zinvol doorgebracht ten huize Locus. Samen met een aantal collega’s werd ik ingewijd in de geheimen van het ‘opleidingstraject organisatieontwikkeling’. Met de kadertekst ‘Zeven uitdagingen voor de lokale bibliotheek’ (zie mijn eerdere blogberichten hierover) als referentiepunt kan elke deelnemende bibliotheek het traject aangrijpen om haar dienstverlening te verbeteren.

Vertrekpunt is een document dat de bib de kans biedt de eigen werking te evalueren. Tijdens de treinrit terug naar huis heb ik de nota al eens doorgenomen. Na lectuur kan ik enkel in alle nederigheid het hoofd buigen, voorwaar niet mijn sterkste kant. Als ik al dacht goed bezig te zijn, wat ik eigenlijk niet betwijfel, kan ik enkel vaststellen dat er nog een erg lange weg is af te leggen. Alles laat echter vermoeden dat de pensioengerechtigde leeftijd verhoogd gaat worden. Heb ik weer even geluk!

Van stok- en andere paardjes

Vandaag nog maar eens gemerkt. Er gaapt een ontzettende kloof tussen openbare bibliotheken in eenzelfde regio. De oorzaak ligt vaak, maar zeker niet alleen, bij de middelen die door het bestuur worden beschikbaar gesteld. Met veel goede wil en inzet proberen collega’s hun bibliotheek op te stuwen in de vaart der volkeren om maar al te dikwijls vast te stellen dat wanneer ze hier denken bijgebeend te zijn, ze daar weer hopeloos op achterstand worden gespeeld. De hoop dat hogere normering soelaas kan bieden is ijdel, de provinciale hoorn des overvloeds niet onuitputtelijk. Bescheiden gemeenten hebben nu eenmaal bescheiden middelen, ook met een geïnspireerd bestuur. Te vaak leidt een éénmalige investering in baksteen niet naar een permanente en noodzakelijke investering in inhoud (personeel, collectie, …); of denkt men de achterstand in inhoud te kunnen inhalen door een éénmalige investering in baksteen.

Onze bibliothecarissen hebben vooral nood aan moed. De moed om keuzes te maken. De keuze welke dienstverlening kwalitatief kan worden uitgebouwd met de beschikbare en/of te verwachten middelen. De keuze welke taken zelf worden uitgevoerd of beter worden uitbesteed aan derden. De keuze welke opdrachten in samenwerking met andere bibliotheken of organisaties worden ingevuld. Maar vooral de moed om de gemaakte keuzes en hun gevolgen te verkopen aan hun bestuur. Het is niet de verantwoordelijkheid van de bibliothecaris slechts te kunnen beschikken over beperkte middelen, het is wel hun verantwoordelijkheid de gebruiker in de waan te laten beroep te kunnen doen op een onbeperkte dienstverlening. Wie verwachtingen creëert moet ze ook waar kunnen maken.

Terug wakker

Ik weet het, het is veel te lang stil geweest op deze blog maar ‘t kan gelukkig verkeren zei onze goede vriend Bredero al. Ik heb bewust een tijdje de pen (het klavier) gebroken in de wetenschap dat zonder deze zelfopgelegde censuur anderen mij wel de mond zouden hebben gesnoerd, de richtlijnen voor de bloggende ambtenaar indachtig.

Niet dat het mij momenteel niet hoog meer zit, maar het lontje is toch niet meer zo kort dat voor onmiddellijk explosiegevaar gevreesd dient te worden. Al kan de vlam bij mij natuurlijk weer erg snel in de pan slaan. Mijn belagers zijn bij deze gewaarschuwd.

Dit maar om te vertellen dat u weer met enige regelmaat de nodige dwarsigheid mag verwachten.

Over de brug komen

Gisteren werd bij Bibnet in beperkte groep gereflecteerd over het opstarten van een kennisplatform voor bibliotheekmedewerkers. Bedoeling van het platform is om de (nieuwe en doorgewinterde) bibliotheek 2.0 adepten een instrument aan te bieden voor kennisdeling. De tool moet kansen bieden voor discussie, uitwisselen van ervaringen, stellen van voorbeelden en ander lekkers dat ons doet watertanden.

Voorwaar een lovenswaardig initiatief al maak ik toch ernstig voorbehoud. En dan niet bij de technische realisatie van het product, maar wel bij de levensvatbaarheid. De voorbije jaren heb ik mogen kennis maken met prijzenswaardige inspanningen om het bibliotheekveld via digitale weg te betrekken bij nieuwe ontwikkelingen, plannen en processen. En dit op regionaal, provinciaal en lokaal niveau. En telkens moet na verloop van tijd worden vastgesteld dat bibliotheekmedewerkers (ongeacht rang of stand) hun spreekwoordelijke bek niet durven opentrekken. Discussiegroepen, fora en overlegplatformen worden steeds bevolkt door dezelfde beperkte schare van al-dan-niet verlichte geesten die bereid worden gevonden om hun hart te luchten, hun gal te spuwen of hun kritisch oordeel te vellen. En na elke nieuwe ronde van voorlichting, instructie of presentatie flakkert de hoop op nieuw bloed te mogen begroeten. Maar telkens blijkt dit ijdele hoop.

De bibliotheekwereld is en blijft met stomheid geslagen. Het opstarten van het kennisplatform gaat hieraan niets veranderen. We hebben dringend nood aan een mentaliteitswijziging zodat medewerkers binnen en buiten de eigen organisatie durven uitkomen voor hun mening of visie. Zolang Locus niet op deze spijker gaat kloppen blijven initiatieven als het kennisplatform doodgeboren of vegeterende schepsels.

Ik hoor de reactie van collega’s al op deze verzuchting. Daar hebben wij geen tijd voor! De agenda’s zijn al overladen en de werkuren dik gevuld. Maar waarmee? Misschien toch nog eens nadenken over het froebelwerk?

Persepolis 2.0

Op 18 juni publiceerden we nog een bericht op onze biblog over de graphic novel Persepolis van Marjane Satrapi met een verwijzing naar de verkiezingsonlusten in Iran. Twee maanden later volgt al de web 2.0 actualiteit met Persepolis 2.0, een verhaal met beelden uit het oorspronkelijke boek maar met aangepaste tekstballonnen. Het toont eens te meer aan dat de geschiedenis zich herhaalt. Maar het is evenzeer een bewijs hoe web 2.0 individuen de mogelijkheid biedt hun stem te laten horen in weerwil van officiële censuur.

Maar hoe ga je als bibliotheek om met deze informatie? Ga je het pdf-document afdrukken en in de stripcollectie opnemen (eventueel als bijlage bij het oorspronkelijke boek)? Neem je een aparte beschrijving van de website op in je catalogus met verwijzing naar het boek? Moet de beschrijving ook worden opgenomen in de OpenVlacc? Voor collectievormers wordt het in ieder geval een steeds grotere uitdaging om het internetaanbod te linken aan de reguliere collectie én beschikbaar te stellen aan de gebruiker.

Acclimatiseren

De buitenlandse vakantie zit erop en het wordt weer langzaam wennen aan het normale ritme. Nog enkele dagen thuis uitbollen en dan er weer flink tegenaan. Maar nagenieten mag nog en hoe kan dat beter dan met een beeld van de openbare bibliotheek van San Miniato. Een typisch Toscaans stadje op een heuvel uitkijkend op de vlakte van de Arno. De ingang van de bibliotheek is weggestoken in een hoek van een wat vervallen binnenkoer maar heeft toch enige charme. Binnen het beeld van overvolle rekken in een reeks van aaneengesloten kamers en zowaar één publiekscomputer met (betalende) internetaansluiting. Maar alles moet wijken voor het schitterende uitzicht uit het raam van de jeugdafdeling. Wie maalt er om collectie-aantallen en bezoekersstromen met dergelijk venster op de wereld.